blog autorski
Published Date : 2015
Jako pierwszy na jej temat zabrał głos w 1844 r. Kazimierz Stronczyński, przewodniczący komisji rządowej, której celem było opisanie „zabytków starożytności” na terenie Królestwa Polskiego.
W trakcie swego pobytu w stopnickim ratuszu zastał odpis dokumentu królewskiego nadającego miejskie prawo średzkie dla osady z 1362 roku1. Powstał wówczas pierwszy opis historii miasta i jego budowli (z zachowaniem oryginalnej pisowni): „Zamek, za miastem na równinie nad stawem stojący początkiem swoim odległych sięga czasów. Pierwiastkowo był królewskim, wyznaczony później Zygmuntowi Świdrygielle Księciu Litewskiemu wnet przez niego opuszczony znowu się w Królewszczyznę obrócił. Zamieszkiwali go starostowie, którzy oprócz tego mieli obszerny dom z officynami w samym rynku miasta. W czasie wojny szwedzkiej w r. 1657 razem z miastem wiele ucierpiał, tak dalece że Jan Klemens z Branic i Roszczy Branicki Marszałek nadworny Koronny otrzymawszy od Króla Starostwo tutejsze starożytne mury zamkowe na nowy pałac w r. 1661 przerobił dawszy mu owczesną włoską budowę to jego dzieło mało co dłużej nad wiek przetrwało. Objąwszy Starostwo Stobnickie Eliasz z Granowa Wodzicki Generał Małopolski w r. 1783 nie tylko zamek tutajszy zupełnie odnowił, ale i przez przybudowanie officyn znacznie powiększył.
Jest to gmach jednopiętrowy z officynami, kaplicą i obszernym dziedzińcem. Po zniesieniu starostw mieścił w sobie tameczne Obwodowe władze, a przeszedłszy na mocy Ukazu Najjaśniejszego Pana w r. 1838 na własność donacyjną Generała Majora Bohlen, ciągle jest zamieszkiwany i w dobrym utrzymany stanie. Znajduje się przy nim ogród włoski piękny ale zaniedbany nad schodami tablica marmurowa z wyrytym wgłąb napisem obejmującym wzmiankę o dwukrotnej restauracyi tego gmachu. Z drugiej strony stawu stoi na pagórku niewielka ale przyjemnych niezmiernie wymiarów Gotycka świątynia. Założył ją Kaźmirz Wielki już w końcu panowania swego i w bogate zaopatrzył sprzęty. Wiele zapewne przetrwała katastrof, zewnętrzne jednak mury w pierwotnym dochowała stanie. O ile pod grubym tynkiem rozeznać można stawianą jest z kamienia wapiennego płasko ciosanego część kapłańska niższa od nawy. Z prawej strony kościoła jest kaplica, z lewej zakrystya i babiniec, a drugi babiniec przy głównem wejściu zakończona jest 3ma ścianami. Przy złamaniu murów, szkarpy, a pomiędzy niemi ogrojec kopułkowatym dachem przykryty, na 4ch podparty kolumnach. Ogrojec ten zdaje się dziełem XVIo wieku.
Szkarpy przy zakrystyi zakończone są klinowato, a cały gmach od téj strony nader jest gustowny, i za wzór prawdziwie gotyckich wymiarów może posłużyć. Lubo wiązanie dachu jest dawne i modrzewiowe, zdaje się jednak, że go przy odnawianiu kościoła znacznie zniżyć musiano, dach sam pokryty jest gontem, a mała nad nawą wieżyczka z sygnaturką, ma pokrycie blaszane. Sklepienie nawy związane jest na dwa filary w pośrodku wzdłuż ustawione, na wzór Wiślickiego kościoła. W miéjscach gdzie się wychodzące z nich łuki z sobą przecinają, umieszczone są herby królewskie, to jest orzeł i głowa wołowa. Łuki sklepienia nad częścią kapłańską zbiegają bezpośrednio na ściany, i zakończone są zwykłemi gotyckiemu stylowi gronami. Wszystkie ołtarze są nowsze, a co gorsza, pod względem sztuki piękności budowy tego kościoła, wcale nie odpowiadają. Z ich stylu i szkoły widać, że są stawiane po wojnach Szwedzkich; co pozwala się domyślać, że dawne w czasie pogorzeli kościoły zginąć musiały. Dwa nagrobki rodziny Łętowskich które się tu znajdują są także nowszych czasów dziełem. […]„.
Dariusz Kalina
Roman Mirowski, ZABYTKI MIASTA I GMINY STOPNICA
Część I. Miasto. Układ urbanistyczny i zabudowa miejska
Część II. Gmina.
Białoborze, Bosowice, Czyżów, Dziesławice, Falęcin Nowy, Falęcin Stary , Folwarki, Jastrzębiec, Kargów, Kąty Nowe, Kąty Stare, Klępie Dolne, Klępie Górne, Konary, Kuchary, Mietel, Nowa Wieś, Podlasek, Prusy, Skrobaczów, Smogorzów, Strzałków, Suchowola, Szczeglin, Szczytniki, Szklanów, Topola, Wolica, Zaborze, Żerniki Dolne
Zapisz się na newsletter
