KAMIENICA MIESZCZAŃSKA ZWANA NIEMCZÓWKĄ

Kamienica ta zwana jest potocznie Niemczówką, w roku 1623 r. występuje jako kamienica Niemczowskich, choć zgodnie z napisem umieszczonym na portalu z różowego piaskowca, właścicielem jej był Walenty Września, małżonek Anny Mniemczówki:

ANNO DOMI

NI MDLXX VALENTY WRZESNIA

ANNA MIEMCZOWKA

Stanowi ona charakterystyczny przykład budownictwa mieszczańskiego w Chęcinach z XVII w. Jest ona murowana z kamienia, parterowa, w zabudowie szeregowej, kalenicowej, posadowiona jest na sklepionych kolebką piwnicach. Na podstawie analizy rzutów piwnic oraz parteru postawiona została hipoteza o co najmniej o trójfazowym powstaniu. Zajmuje ona teren 1 ½ działki miejskiej. Najstarszą częścią jest wschodnia, lewa część zabudowy. Na działce o szerokości ok. 10.5 m postawiony został murowany z kamienia dom obejmujący izbę o szerokości ok. 5.5 m, pod nią znajdowała się sklepiona piwnica. Obok, po prawej strony znajdował się przejazd na tył posesji. Izba i zejście do piwnicy miały wejścia ujęte w dwa proste, kamienne portale.

W fazie drugiej po zachodniej stronie przejazdu, na przyłączonej połówce sąsiedniej działki, wzniesiono drugą frontową izbę, nakrytą sklepieniem kolebkowo-krzyżowym. Przejazd został wówczas nakryty sklepieniem kolebkowym z lunetami i podpiwniczony, całość nakryta została dachem ustawionym kalenicą wzdłuż ulicy.

W trzeciej fazie do wschodniej części budynku dostawiona została wielka izba. Oświetlona jest trzema oknami umieszczonymi w ścianie południowej, ujętych w skromne obramienia kamienne, wewnątrz rozdzielone renesansowymi kolumnami o zbarbaryzowanych jońskich głowicach. W niej znajduje się zachowany sosręb pochodzący, z nie zachowanego stropu z wyrytym nazwiskiem wójta chęcińskiego, Walentego Soboniowskiego: ANNO DOMINI/ HOC AEDIFICIVM CONSTRVXIT FAMATVS VIR ET CONSVL CHENCINEN(SIS) VALENTINVS SOBONIOWSKI SCMATOR/1634[1].

Zapewne ten Walenty Soboniowski był ojcem Marcina, który poją wdowę po Kąckim, opuścił Chęciny przed 1633 r. Córkę wydał za Jędrzejka Tkaczyka w Trzemesznej. Innych jego dzieci nie znamy[2].

Data 1634 datuje ostatnią zasadniczą przebudowę kamienicy, zaś bogactwo detalu kamieniarskiego świadczy o wyjątkowo znaczącym jej właścicielu i inwestorze. Wspomniany kamienny portal z gmerkiem i data 1570 upamiętnia lata tej przebudowy albo też został użyty wtórnie. W obecnym miejscu, jak się wydaje, jest przynajmniej od ok. 1623 roku. W drugiej połowie właścicielami domu była żydowska rodzina Najfeldów, którzy w na tyłach posesji prowadzili piekarnię oraz kuźnię. Budynek w l. 50. XX w. był w bardzo złym stanie technicznym. W początkach lat 70. XX w. został on przebudowany i wyremontowany – m.in. usunięto ściany działowe, wejścia w ścianie frontowej, nadbudowano półpiętro, pokryto dach gontem. Budynek był remontowany m.in. w 1988 i 2006 r. Podwórze, dość ograniczone, otoczone jest murem z wnękami z siedziskami, nakrytym dachówką. W l. 70. XX w. funkcjonowało tu Muzeum Górnictwa, w którym m.in. eksponowana była wystawa dotycząca przeprowadzonych przez prof. B. Guerquina badań archeologicznych na zamku chęcińskim.


[1] CIP t. 1, z. 1, s.. 64.

[2] W. N. Trepka, Liber generationis…, poz. 778, 1905.